Przegląd sławnych inowrocławian wypada rozpocząć od książąt z linii inowrocławskiej, potomków założyciela miasta Kazimierza Kujawskiego, którzy przychodzili na świat najpewniej na tutejszym zamku.
Nie dysponujemy bezspornymi przekazami źródłowymi, które jednoznacznie potwierdzałyby miejsca urodzin kolejnych Piastowiców, ale z dużą dozą prawdopodobieństwa możemy przyjąć, że właśnie w Inowrocławiu zaczęło się życie potomków księcia Kazimierza, wśród których byli m.in. książę sieradzki Leszek Czarny, książę kujawski Ziemomysł, król Polski Władysław Łokietek, książę kujawski i łęczycki Kazimierz, książę dobrzyński Siemowit oraz Eufemia, żona księcia halickiego Jerzego I. Zamek mógł być też miejscem narodzin dzieci Ziemomysła: jego synów i następców - Leszka, Przemysła i Kazimierza oraz córki Fenenny, królowej węgierskiej. Ten wykaz, choć tylko domniemany, ma swoją wymowę i świadczy o wyjątkowej randze ośrodka inowrocławskiego w drugiej połowie XIII i na początku XIV w. W średniowieczu stopniowo rosło również znaczenie tutejszego mieszczaństwa.
Z Inowrocławiem związana była także królowa Jadwiga, która przebywała w mieście kilkakrotnie, a jej kult jest tu zauważalny po dzień dzisiejszy. Według legendy w inowrocławskim kościele farnym pw. św. Mikołaja królowa przepowiedziała Krzyżakom grunwaldzką klęskę. W listopadzie 2007 r. Rada Miejska Inowrocławia przyjęła uchwałę w sprawie ustanowienia świętej Królowej Jadwigi patronką miasta. Od kwietnia 2011 r. na Rynku stoi pomnik królowej autorstwa krakowskiego rzeźbiarza Marka Maślańca.
Z Inowrocławia pochodził Jan zwany Stobskim, ksiądz z wykształceniem uniwersyteckim, który dał się poznać jako aktywny uczestnik soboru w Bazylei (1431-1442) i zwolennik koncyliaryzmu. Około 1428 r. urodził się też tutaj inny Jan, zwany Janem z Inowrocławia, syn mieszczanina Mikołaja, znany filozof, humanista, profesor Akademii Krakowskiej.
Najwięcej w Inowrocławiu pamiątek związanych jest z jeszcze jednym humanistą o imieniu Jan, żyjącym w całkiem innej już epoce. Chodzi oczywiście o piewcę Kujaw Jana Kasprowicza (1860-1926), wielkiego polskiego poetę i tłumacza literatury, rektora Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie, który urodził się w Szymborzu, starej wsi królewskiej leżącej obecnie w granicach miasta. Spośród ludzi pióra, stolica Kujaw wydała jeszcze Zenona Kosidowskiego (1898-1978), znanego w swoim czasie pisarza i publicystę, którego książki popularnonaukowe i historyczne ("Gdy słońce było bogiem", "Opowieści biblijne") cieszyły się dużym zainteresowaniem.
Rodowitym inowrocławianinem również wybitny polski historyk-mediewista Marian Biskup, członek rzeczywisty PAN i PAU, specjalista dziejów Pomorza i państwa krzyżackiego, autor i redaktor licznych publikacji dotyczących dziejów Inowrocławia. W gronie licznych uczonych wywodzących się z naszego miasta wspomnijmy podróżnika, polarnika, geofizyka i glacjologa Henryka Arctowskiego (1871-1958), w latach 1881-1884 ucznia Gimnazjum Męskiego w Inowrocławiu (dziś I LO Jana Kasprowicza), a ponadto: znanego fizjologa roślin, profesora Uniwersytetu Poznańskiego Bronisława Niklewskiego (1879-1961), wybitnego ortodontę profesor Florentynę Łabiszewską-Jaruzelską, historyka, byłego rektora Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, ministra nauki i szkolnictwa wyższego, profesora Benona Miśkiewicza oraz byłego ministra ochrony środowiska profesora Macieja Nowickiego.
Jak na uzdrowiskowe miasto przystało, w Inowrocławiu przyszło na świat kilka sław z dziedziny medycyny. W pierwszym rzędzie wymienić tutaj wypada Henryka Fryderyka Hoyera (1834-1907), syna niemieckiego aptekarza Ferdynanda Gottloba i Heleny ze znanego kujawskiego rodu Trzcińskich. Był on wybitnym embriologiem i histologiem, zwanym ojcem histologii polskiej. Z kolei w patriotycznej rodzinie kupieckiej urodził się wybitny chirurg, profesor Uniwersytetu Poznańskiego Kazimierz Bonawentura Nowakowski (1879-1952), nauczyciel związanego również z naszym miastem profesora Jana Molla, pioniera transplantacji serca ludzkiego. Synem znanego organisty Piotra był Leon Surzyński (1891-1967), doktor medycyny, kierownik Instytutu Mikrobiologicznego w Poznaniu, prezes Związku Lekarzy Polskich w Anglii, znany działacz polityczny i społeczny, w latach 1935-1938 wicemarszałek Sejmu RP, animator ruchu muzycznego w Wielkopolsce i na emigracji.
Inowrocław śmiało nazwać można miastem dostojników Kościoła katolickiego. Liceum Jana Kasprowicza, najstarsza na zachodnich Kujawach szkoła średnia, poszczycić się może tym, że pobierało tu naukę aż czterech późniejszych biskupów, z których rodowici inowrocławianie to: Prymas Polski senior Józef kardynał Glemp oraz ksiądz Tomasz Peta, biskup stolicy Kazachstanu Astany. W Inowrocławiu urodził się również Prymas Polski abp Wojciech Polak.
Z ludzi sztuki w pierwszym rzędzie wymienić trzeba profesor Irenę Dubiską (1897-1989), znakomitą skrzypaczkę i pedagoga, jurora konkursów skrzypcowych im. Henryka Wieniawskiego, a ponadto Marię Janowską-Kopczyńską (1890-1977), śpiewaczkę i reżysera operowego oraz Marię Ciesielską, aktorkę teatralną i filmową. To z Inowrocławia pochodzi znana aktorka Beata Kawka. To tutaj lata szkolne spędził Tomasz Wasilewski, zdobywca Srebrnego Niedźwiedzia podczas 66. Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Berlinale (2016 r.).
W Inowrocławiu urodziła się również najpiękniejsza Polka - Miss Polski i Miss International Agnieszka Pachałko.
Obok rodowitych inowrocławian wspomnieć należy o przynajmniej niektórych spośród tych znanych ludzi, których losy w inny sposób związały się z naszym miastem. Na pierwszym miejscu wymieńmy pięciu księży-męczenników wyniesionych na ołtarze przez Jana Pawła II: biskupa Michała Kozala (1893-1943) i ojca Józefa Cebulę (1902-1941), którzy więzieni byli w czasie okupacji na inowrocławskich Błoniach, oraz pracujących przed wojną w Inowrocławiu: Franciszka Dachterę (1910-1944), proboszcza parafii Zwiastowania NMP Stanisława Kubskiego (1876-1942) i Władysława Demskiego (1884-1940), profesora w Gimnazjum Jana Kasprowicza. Spośród innych znanych duchownych wspomnieć trzeba o dziekanie Św. Roty Rzymskiej kardynale Bolesławie Filipiaku (1909-1978), który pochodził z pobliskiego Ośniszczewka, a w inowrocławskim gimnazjum otrzymał świadectwo dojrzałości, a także o najsłynniejszym inowrocławskim proboszczu, później biskupie sufraganie gnieźnieńskim Antonim Laubitzu (1861-1939) rodem z Pakości, który był niestrudzonym budowniczym i zasłużonym działaczem narodowym.
W Inowrocławiu bywał niejednokrotnie jeden z największych synów kujawskiej ziemi – Stanisław Przybyszewski (1868-1927), wielki pisarz, dramaturg, teoretyk modernizmu, który przyszedł na świat we wsi Łojewo, zmarł leżących opodal Jarontach, a spoczywa na cmentarzu parafialnym w Górze. Jeszcze częstszym gościem był generał Władysław Sikorski (1881-1943), żołnierz i polityk, premier rządu emigracyjnego i Wódz Naczelny w latach 1939-1943, który przed wojną mieszkał w niedalekim Parchaniu.
W naszym mieście pracowali znani działacze narodowi i politycy II Rzeczypospolitej – Adam Poszwiński (1881-1942), który redagował miejscowy “Dziennik Kujawski” i dr Stanisław Wachowiak (1890-1972), który przez kilka lat kierował Bankiem Ludowym, a w 1919 r. pełnił ponadto funkcję pierwszego po odzyskaniu niepodległości przewodniczącego Rady Miejskiej. Absolwentami wielce zasłużonego gimnazjum inowrocławskiego byli m.in. wojewoda poznański Adolf Bniński (1884-1942), generał Tadeusz Lisicki (1910-1991), który podczas minionej wojny organizował w Anglii pracę polskich kryptologów, znany pisarz varsavianista Stanisław Szenic (1904-1987), poeta i satyryk Witold Degler (1915-1985), pisarz Aleksander Rogalski (1912-1996), wybitny demograf Stanisław Waszak (1906-1974) czy wspomniany już sławny kardiochirurg Jan Moll (1912-1990).
Warto wspomnieć, że w Inowrocławiu ostatnie lata swego życia spędziła i tutaj spoczęła poetka cygańska Bronisława Wajs (1908-1987), znana szerzej jako Papusza.
