Choć źródeł opisujących początki inowrocławskiego uzdrowiska jest stosunkowo niewiele, wszystkie zgodnie przyjmują datę 4 maja 1875 roku jako moment jego oficjalnego powstania. W tym roku, obchodzimy zatem 150-lecie założenia Solanek. To wyjątkowy jubileusz, który z całą pewnością skłania do odświeżenia pamięci i powrotu do wydarzeń z drugiej połowy XIX wieku, kiedy to rozpoczęła się dla Inowrocławia nowa, obiecująca era.
Główny założyciel uzdrowiska, Zygmunt Wilkoński urodził się 20 maja 1832 r. we wsi pałuckiej Stołężyn. Był polskim doktorem praw, działaczem społecznym i przedsiębiorcą. Wykształcenie prawnicze, zdobył na renomowanych uniwersytetach w Berlinie i Wrocławiu, a swoją karierę zawodową rozwijał w Poznaniu, Bydgoszczy i Inowrocławiu. To jednak dopiero odkrycie słonej wody w rąbińskim stawie zapaliło w nim iskrę pomysłu na wykorzystanie leczniczych właściwości solanki. Jak pisze Zygmunt Czapla w swojej książce „Doktor Zygmunt Wilkoński twórca i założyciel Solanek Inowrocławskich” z 1937 roku, właśnie to odkrycie stało się impulsem do powstania uzdrowiska, które dziś jest symbolem Inowrocławia.
Jak podaje w swojej książce “Solanki wczoraj i dziś” Tomasz Sibora, plany dra Wilkońskiego związane z założeniem uzdrowiska wymagały poważnych nakładów finansowych i wsparcia ze strony zarówno społeczeństwa polskiego, jak i zamożnych Niemców i Żydów. Doktor postanowił utworzyć spółkę akcyjną i zaprosił niemieckiego adwokata Oskara Triepcke oraz prawnika pochodzenia żydowskiego Samuela Hoenigera do roli współzałożycieli. Tym samym, 4 maja 1875 r. w Królewskim Sądzie Powiatowym w Inowrocławiu zarejestrowano Towarzystwo Akcyjne pn. “Solanki Inowrocławskie”. Do zarządu weszli wówczas Juljusz Salmonsohn, Adolf Levy i Zygmunt Wilkoński. Do Rady Zwiadowczej zaś Szymon Fromm, Łucjan Grabski i Apolinary Preyss.
Podwaliną do założenia przez Wilkońskiego zdrojowiska były zarówno znaczące potrzeby społeczeństwa w zakresie leczenia schorzeń takich jak: reumatyzm, skrofuloza, różnego rodzaju choroby skóry czy choroby kobiece, jak i znaczące możliwości wykorzystania solanki i ługu solnego, pochodzących ze 125 metrowego odwiertu, potwierdzone badaniami przeprowadzonymi w Berlińskiej Akademii Górniczej.
Uzdrowisko powstawało w imponująco szybkim tempie. Już w 1876 r. oddano do użytku pierwszy budynek kąpielowy. Z czasem pojawiały się nowe, coraz to bardziej zróżnicowane i przystosowane do odpowiednich zabiegów leczniczych placówki. W 1877 r. wybudowano obiekt, znany dziś jako restauracja “Nad Stawkiem”, którego przeznaczeniem było leczenie dzieci. Liczył on wówczas 15 wanien do leczniczych kąpieli najmłodszych. W 1880 r. przy dzisiejszej ulicy Prezydenta Gabriela Narutowicza wybudowano kolejny Dom Kuracyjny pod nazwą “Nowy Świat”, w którym mieścił się hotel, restauracja oraz sala balowa ze sceną.
Jak dowiadujemy się w książce “Solanki wczoraj i dziś”, w 1880 r., po śmierci Zygmunta Wilkońskiego, spółka została przejęta pod zarząd Magistratu Inowrocławia i oddana w czteroletnią dzierżawę ówczesnemu właścicielowi najstarszej inowrocławskiej apteki ”Pod Czarnym Orłem”, Ottonowi Hundsdoerferowi. Po tym czasie, “Solanki Inowrocławskie” na powrót przeszły pod zarząd Magistratu Miasta Inowrocławia.
W 1886 r. powstał Specjalny Zakład Leczniczy dla dzieci, mieszczący się przy obecnej ulicy Nad Stawkiem. W sezonie, z zabiegów korzystało nawet 300 dzieci cierpiących na choroby reumatyczne.
Z czasem, powierzchnia parku stosunkowo się powiększała. W jego obrębie powstawały kolejne budynki i zakłady z przeznaczeniem do nowatorskich metod leczenia przy wykorzystaniu dóbr naturalnych, jakie posiadał Inowrocław. Nowe zakłady leczniczo-kąpielowe budowane były także poza obrębem zdrojowiska, w centrum miasta. Świetnie wyposażone budynki przy ulicy Toruńskiej, a także na rogu ulic Świętego Jerzego i Studziennej. W 1910 r. powstała cieplarnia, w której przechowywano najróżniejsze ozdobne i egzotyczne kwiaty i palmy. 5 lat później do uzdrowiskowego konglomeratu dołączyła pijalnia wód, w której podawano wodę z domieszką solanki z miejscowego źródła o nazwie “Kujawianka”.
Najlepszy czas dla rozwoju zdrojowiska pojawił się jednak dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości. Powstawały wówczas nowe i rozwijały się już istniejące zakłady i urządzenia lecznicze. W latach 20 XX wieku wprowadzono borowinę, czyli naturalny torf z kujawskich łąk, znany ze swoich dobroczynnych dla zdrowia właściwości. Dla tego celu, wybudowano osobny zakład kąpieli i zabiegów borowinowych, który cieszył się ogromnym zainteresowaniem kuracjuszy. W 1930 r. otwarty został zakład przyrodoleczniczy z wziewalnią oraz nowoczesne sanatorium Ubezpieczalni Krajowej.
Rozwój uzdrowiska na przestrzeni ostatnich 150 lat przyczynił się do znacznego wzrostu zainteresowania Inowrocławiem oraz jego reputacji jako miejsca sprzyjającego zdrowiu. Już od XIX wieku Inowrocław, dzięki bogactwu źródeł solankowych i korzystnym warunkom klimatycznym, zyskał popularność wśród kuracjuszy szukających odpoczynku i leczenia. Powstanie w tym czasie nowoczesnych obiektów uzdrowiskowych, takich jak sanatoria czy pijalnie wód mineralnych, umożliwiło miastu przyciągnięcie turystów z różnych zakątków Polski, a także z zagranicy.
Rozwój infrastruktury zdrowotnej i terapeutycznej sprawił, że Inowrocław stał się jednym z ważniejszych ośrodków uzdrowiskowych w kraju. Dzięki temu miasto cieszyło się dużym zainteresowaniem kuracjuszy przez wiele lat, a tradycja leczenia naturalnymi źródłami wód mineralnych była kontynuowana przez pokolenia.
Dzięki tym inwestycjom i dbałości o jakość usług, Inowrocław mógł utrzymać status uzdrowiska aż do dziś. Miasto nadal cieszy się popularnością wśród osób szukających terapii zdrowotnych i wypoczynku, a jego tradycje uzdrowiskowe stanowią ważny element lokalnej tożsamości. Inowrocław, jako uzdrowisko, nie tylko przyciąga turystów, ale także wpływa na rozwój regionu, stając się symbolem zdrowia, relaksu i wysokiej jakości usług medycznych.
